در واقع رجیستری را می توان به عنوان بانک اطلاعاتی معرفی کرد که برای نگهداری تنظیمات و گزینه های نسخه های 32 بیتی ویندوز همچون ویندوز 95،98،ME وNT/2000 مورد استفاده قرار می گیرد. و شامل اطلاعات و تنظیماتی است که برای تمام قطعات سخت افزاری ، نرم افزاری ، کاربران و تنظیمات مربوط به خود سیستم مورد استفاده قرار می گیرد. هر زمان که کاربری تغییری در تنظیمات مربوط بهControl Panel یاFile Associations ،System Policies ایجاد کند و یا برنامه نرم افزاری جدیدی  را نصب کند ، این تغییرات در رجیستری ویندوز ثبت شده و باقی می مانند.

فایل های فیزیکی که رجیستری را تشکیل می دهند بسته به نسخه ویندوز شما در محل و مکان خاصی نگهداری می شوند، در ویندوز 95 و 98 بصورت دو فایل مخفی در پوشه ویندوز قرار دارند و با نام های

USER.DAT وSYSTEM.DAT

شناخته می شوند . در نسخهMEعلاوه بر این دو فایل ، فایل دیگری نیز به نام

CLASSES.DAT

به آنها اضافه شده است.در حالیکه در نسخه هایNT/2000  این فایلها را نمی توان بصورت مستقیم ویرایش کرد و برای انجام چنین کاری نیاز به ابزار رایجی که با نام ویرایشگر رجیستری شناخته می شود می باشد .

 در رجیستری برخلاف سایر برنامه های موجود در ویندوز ، خبری از  پنجره ها و منوهای زیبای گرافیکی نیست  اما با استفاده از آن می توان به قدرتی دست یافت که این قابلیت ها در هیچ روش دیگری وجود ندارد .
آیا تا به حال فکر کرده اید که اگر درایور کارت گرافیک خود را عوض کنید ، ویندوز در مرتبه بعدی شروع بکار خود از کجا بداند که به جای درایوری که خودش در هنگام نصب تعیین کرده است ، باید از این درایور جدید استفاده کند . به عبارت دیگر چگونه سیستم عامل پارامتر ها و گزینه های مختلفی را که انتخاب کرده اید یا برای سیستم تان مناسب است ،  بخآیر می سپارد .

این راز قدرتمند در رجیستری نهفته است.  رجیستری انبار مرکزی است که ویندوز از آن برای ذخیره همه چیزهای مربوط به پیکر بندی سیستم استفاده می کند .از آنجا که هر نوع تغییر غیر اصولی در آن سبب از کار افتادن برنامه ها و حتی خود سیستم عامل می شود  و همچنین ساختار بندی اطلاعات در آن به نحو پیچیده ای است که ممکن است هر کاربرتازه کاری را دچار سردرگمی کند که نتیجه آن نیز تنها اختلال در برنامه ها خواهد بود ، به شما توصیه می کنم قبل از شروع به انجام تغییرات سعی در افزایش مهارتها و اطلاعات عمومی خود نمائید .البته دسترسی به برنامهEditor آن به سادگی دسترسی به برنامه های دیگر نیست . در واقع می توان آن را بعنوان یکی از برنامه های پشت پرده ویندوز دانست که شامل پارامتر های سخت افزاری ، مشخصات اجسام مختلف ، پارامترهای مربوط به خود سیستم عامل و نیز پارامتر های برنامه های کاربردی می شود .

در این سری از مباحث سعی می کنیم تا شما را با کلیات رجیستری آشنا کرده ، سپس در قسمتهای مختلف و دسته بندی شده  نکات مفید و کلیدی  که می توان در رجیستری اعمال کرد را مطرح می کنیم.

برای اجرای این برنامه می توانید دستورRegedit را در کادرRun  منویStart وارد کنید. اما از آنجا که با هر نوع تغییر در رجیستری ممکن است تنظیمات سیستم عامل شما دچار مشکل شود ، بهتر است قبل از هر کار اقدام به تهیه نسخه پشتیبان از این برنامه کنید. بدین منظور یکی از روشهای زیر را  بکار گیرید :

الف) استفاده ازSystem Restore

این برنامه تحت ویندوز هایXp و ME قابل اجرا است .برای استفاده از این برنامه قبل از تغییر در رجیستری، بر روی دكمه Start ، کلیک کرده و  گزینه  Accessories را از منویPrograms انتخاب کرده سپس درSystem Tools گزینه System Restore را انتخاب کنید.سپس گزینه                              point Create a restore راانتخاب كنید . دكمه Nextرا  كلیك كرده و از دستورالعملهای آن پیروی کنید.

ب) استفاده از ویرایشگر رجیستری

کاربران ویندوز 2000 می توانند با استفاده از گزینهExport موجود در خود برنامهRegedit اقدام به تهیه پشتیبان از رجیستری کنند.بدین منظور با اجرای دستورRegedit در گزینهRun منویStart برنامه ویرایشگر رجیستری را فعال کنید . سپس گزینهExport Registry File را انتخاب کنید .

ج) کپی دستی فایل های رجیستری

کاربران سیستم عامل ویندوز 98 و یا 95 می توانند با کپی کردن فایل های  User.dat وsystem.datکه در محل نصب ویندوز قرار دارند از آنها نسخه پشتیبان تهیه کنند . البته در ویندوزMe فایل دیگری نیز با نامClasses.dat وجود دراد . توجه داشته باشید از آنجا که این فایل ها بصورت مخفی و سیستمی هستند قبل از آنکه بتوانید آنها را مشاهده کنید باید تنظیمات مربوط به مشاهده این فایل ها را در ویندوز اجرا کنید .( در ادامه به شرح این فایل ها می پردازیم )

آشنایی با فایلهای User.dat وSystem.dat در رجیستری

برای ایجاد رجیستری برنامهSetup  ویندوز ، دو فایل  به نامهایUser.dat وSystem.dat را ایجاد می کند. که از نوع پنهان سیستمی و فقط خواندنی هستند و در داخل پوشه اصلی ویندوز قرار می گیرند.

فایل User.datبرای ذخیره اطلاعات کاربر طراحی شده است و در آن فایل اطلاعات زیر ذخیره می شوند :
1-کاغذ دیواری ، الگوی رنگ ، گزینه ها ی ماوس، گزینه هایAccesibilityودیگر پارامترهایی که در پنجرهControl Panel تعیین می شوند .
2- نمادهای رویDesktop

3- پوشه ها ، میانبر های موجود در منو
4- پیکر بندی تعریف شده برای پنجرهWindows explorer

5- پارامترهای تعیین شده برایAccessoriesویندوز

6- اتصالات شبکه و کلمات رمز

هر زمان که از ویندوز خارج می شوید سیستم کپی پشتیبان جدیدی از فایلUser.dat را ایجاد می کند . این کپی پشتیبان نیز از نوع پنهان ، سیستمی و فقط خواندنی است و نام آنUser.DA0 می باشد . اگر به هر دلیلی فایلUser.dat خراب شده و یا از بین برودسیستم از این فایل استفاده می کند .

فایلSystem.datنیز برای نگهدار ی اطلاعات سیستم طراحی شده است . این فایل نیزاطلاعات زیر را در خود نگه می دارد .

1-گروههای مختلف سخت افزار های شناسایی شده توسط ویندوز

2- دستگاه های مختلف متصل شده به کامپیوتر

3-منابع مورد استفاده در هر دستگاه

4- اطلاعاتPlug&playبدست آمده از بایوس و یا دستگاههایPlug&Play

5-درایورهایی که درمود حفاظت شده کار می کنند و در زمان شروع به کار ویندوز بارگذاری می شوند.

6- پارامترهای داخلی ویندوز

7- پارامترهای برخی از برنامه های کاربردی 32 بیتی

     پاكسازی رجیستری

حتما تا  به حال پس از نصب و یا حذف برنامه های مختلف بر روی سیستم خود با مشکل سرعت پائین بارگذاری ویندوز مواجه شده اید .در واقع علت اصلی باقی ماندن برخی فایلهای مربوط به برنامه های حذف شده در سیستم می باشد که در هنگام حذف بطور کامل پاک نمی شوند.واین امرسبب افزایش بی دلیل حجم رجیستری می شود . این وظیفه بر عهده كنترل كننده رجیستری است که در واقع آن را  پاكسازی می كند .

کاربران ویندوز 95می توانند برروی دكمه Startو سپس گزینه Runكلیك کرده، عبارت regcleanرا تایپ کنندو سپس دكمه Enterرا فشار دهند .

در نسخه های بعدی غیر از ویندوزXp، از برنامه های دیگری برای این کار استفاده می شود و دیگر خبری از Regclean نیست .دو برنامه از این دست با نام هایRegclean و EasyCleaner می باشند که می توانید آنها را ازطریق شبکه اینترنت دریافت کنید .

البته برنامه های دیگری نیز همچونNorton System Works  و یا  Ontrack System Suite  نیزوجود دارند که می توانید در ویندوز Xp نیز از آنها استفاده کنید .

 ذخیره و بازیابی رجیستری

ممکن است در مواردی اقدام به تغییر رجیستری کنید و حتی خطایی در ظاهر نشان داده نشود ، مثلا تنظیمی را انجام می دهید که مجاز است ولی این تنظیم مناسب کار شما نیست . در این حالت در برنامهRegistry Checker گزینهrestore را برای بازیابی نسخه های قبلی فعال کنید . البته باید توجه داشته باشید که فایل پشتیبان رجیستری تان قدیمی نباشد . زیرا آدرس و مشخصات برنامه هایی که شما نصب می کنید در رجیستری ثبت می شود و درصورت استفاده از نسخه پشتیبان قدیمی تمامی اطلاعات مربوط به برنامه های جدید تر از بین خواهد رفت .

در مبحث بعدی   نکات مفید تری درباره آن را مرور می کنیم.

شاید شما از اون دسته افرادی باشید که  دوست ندارید کسی به رجیستری ویندوز شما دسترسی داشته باشد و خرابکاری کند . یا از دسته ی دیگر هستید که دوست دارید ریجستری ویندوز رو باز کنید و دستکاری کنید ولی ریجستری قفل و بسته است

مسیر زیر را دنبال کنید

Start\Run\gpedit.msc

user configuration --> administrative templates --> system

در پنجره سمت راست گزینه زیر را پیدا کرده و با دبل کلیک روی آن در صفحه ای که باز میشود فعالش کنید

prevent access to registry editing tools\enable

حال رجیستری شما قفل شده و میتوانید آن را امتحان کنید برای باز کردن همین مسیر را رفته و آن را